VIỄN CẢNH BÙNG NỔ CỦA CÁC CÔNG TY GIA ĐÌNH TRỊ
viễn cảnh bùng nổ của các công ty gia đình trị
Thế nào là công ty gia đình?
Cho tới nay vẫn chưa có một định nghĩa rõ ràng về các công ty gia đình, Nếu bạn giới hạn chúng là những công ty được sở hữu và quản lý bởi các thành viên trong gia đình, sẽ chỉ có rất ít công ty đạt đủ tiêu chuẩn này. Nếu mở rộng khái niệm và tính đến cả những công ty vẫn đang được điều hành bởi người sáng lập, những “gã khổng lồ” trong ngành công nghệ như Facebook và Google sẽ lọt vào danh sách dù ít người coi đây là những công ty gia đình.
Công ty tư vấn BCG đã đưa ra một khái niệm khá hợp lý về các công ty gia đình. Theo đó, các công ty thuộc này phải có đủ hai yếu tố: có một lượng cổ phần đáng kể được nắm giữ bởi một gia đình và gia đình đó có thể ảnh hưởng đến những quyết định quan trọng của doanh nghiệp, đặc biệt là khi lựa chọn Chủ tịch hoặc CEO. Thứ hai, phải có sự chuyển giao thế hệ hoặc kế hoạch chuyển giao (trong trường hợp người sáng lập vẫn sở hữu công ty đó). Dựa trên định nghĩa này, BCG tính toán có 33% các công ty ở Mỹ là công ty gia đình, trong khi tỷ lệ ở Pháp và Đức là 40%. Tổng doanh thu của các công ty này đạt hơn 1 tỷ USD mỗi năm. Các công ty gia đình thậm chí còn phổ biến hơn ở châu Á và Brazil.
Những công ty gia đình hùng mạnh cũng xuất sắc trong việc xây dựng mô hình sở hữu theo dạng kim tự tháp để nắm một lượng cổ phần ở các công ty khác. Randall Morck đến từ ĐH Alberta chỉ ra rằng gia đình Wallenberg đang nắm giữ những công ty chiếm đến một nửa giá trị vốn hóa của TTCK Thụy Điển, trong đó có cái tên nổi tiếng Ericsson. Gia đình Agnelli kiểm soát 10,4% thị trường chứng khoán Italy. Ở Hồng Kông, tài sản của 15 gia đình giàu có nhất chiếm 84% GDP. Tỷ lệ ở Malaysia, Singapore và Philippines lần lượt là 76%, 48% và 47%.
Điều tệ hại mà ở các công ty gia đình phải đối mặt đó là quá trình kế vị. Theo thống kê chỉ có 30% các doanh nghiệp gia đình trị sống sót được đến đời thứ 2 và 12% duy trì được đến đời thứ ba. 3% có thể duy trì qua 4 thế hệ trở lên.
Sẽ luôn lớn mạnh...
Theo The Economist, chắc chắn trong tương lai gần các công ty gia đình vẫn sẽ là một thực thể quan trọng của nền kinh tế vì hai yếu tố. Thứ nhất, nhìn chung thì các công ty gia đình được quản lý tốt hơn nhờ học được cách hạn chế tối đa điểm yếu và củng cố thế mạnh. Thứ hai, trọng tâm của kinh tế thế giới đang dịch chuyển từ Mỹ sang các phần còn lại của thế giới, đặc biệt là châu Á – nơi các công ty gia đình đang thống trị.
Vì các công ty gia đình không chỉ tồn tại mà còn nở rộ, nhiều kết luận về kinh tế thế giới thời hiện đại phải được điều chỉnh. Cả các nhà kinh tế học và xã hội học đều dự đoán rằng các công ty gia đình sẽ suy yếu vì xã hội trở nên lý trí hơn và chú trọng thủ tục hơn. Tuy nhiên viễn cảnh ấy đã sụp đổ với ngày càng nhiều bằng chứng cho thấy các công ty gia đình trị có thể sống khỏe kể cả trong những xã hội phức tạp nhất.